Europa Universalis 5 İnceleme

Europa Universalis 5 – Paradox’un Yeni Amiral Gemisi Tarih Sahnesinde

Paradox Interactive, strateji türünün zirvesindeki yerini bir kez daha sağlamlaştırmak için geri döndü ve bende bu dönüşü Europa Universalis 5 İnceleme altında inceleyeceğim. Europa Universalis 5, uzun süredir beklenen bir devam oyunu olmanın ötesine benim gibi strateji sevenler için sabırsızlıkla beklenen bir oyundu. EU4’ün halefi olarak geliştirilen EU5, yalnızca daha büyük bir tarih aralığını değil aynı zamanda daha derin bir oynanışı beraberinde getirilmiş. Oyuna başlar başlamaz itibaren Paradox’un Crusader Kings III ve Victoria 3’te kazandığı deneyimi EU5’e yedirdiğini açıkça hissettim.

Artık “Mana” Sistemi Yok

Serinin ana özelliklerinden biri olan “mana sistemi” artık tarihe karışmış. Eskiden oyuncular idari, diplomatik ve askeri eylemlerini gerçekleştirmek için “puan” biriktirmek zorundaydı. Europa Universalis 5 ile birlikte bu sistem tamamen kaldırıldı. Artık eylemlerin başarısı ya da verimliliği yönetici karakterlerin yeteneklerine bağlı. Güçlü bir idari lidere sahip bir ülke reformları daha hızlı hayata geçirebiliyor, zayıf bir diplomatik yönetici ise uluslararası arenada zorlanabiliyor. Bu değişiklik, oyun deneyimini doğal bir hava katmış.

Karakter Sistemi: Tarihin Yüzleri

Paradox, Europa Universalis serisine karakterleri ekleyerek yeni bir yeniliye gitmiş. Ülkelerin hükümdarları ve danışmanları artık sadece istatistiklerden ve isimlerden ibaret değil. her birinin gerçek birbirinden farklı artık bir yüzü var.

Crusader Kings III’ten bildiğimiz hanedanlık ve soy ağacı oyuna eklenmiş. Karakterlerin en azından CKIII kadar oyuna bir katkısı yok fakat artık en azından kardeşlerimizi, kuzenlerimizi veya diğer akrabalarımızı görebiliyoruz. Dediğim gibi CKIII kadar oyuna bir katkısı yok fakat en azından bir evlilik yaptığımızda kim kimle evleniyor bunu görebiliyoruz. EU4’te istediğimiz kadar evlilik yapıyorduk ve kim kimle evleniyor bilmiyorduk. Oyuna o kadar etki ediyor mu? Hayır ama kimin kim olduğunu bilmek bence güzel bir yenilik ve bende Europa Universalis serisine gelen bu yeniliği sevdim.

Court Sistemi: Güçlü Karakterler

Europa Universalis 5’te court sistemi köklü bir değişim geçirmiş. Artık devlet yönetiminde sınırlı sayıda atanabilen karakterler bulunuyor. Bu kişiler, kendi yetenekleri ve eğilimleri doğrultusunda ülkenin kaderini şekillendiriyor.

Bunlara belirli görevler atayabiliyoruz. Örneğin yeni fethedilen bir bölgenin güvenliğini sağlama, halkın sadakatini güçlendirme ya da diplomatik ilişkileri geliştirme gibi spesifik roller verilebiliyor. Bu da her atamanın stratejik bir anlam kazanmasını sağlıyor.

Kuşatma Sistemi Yeniden Tasarlandı

Benim gibi Europa Universalis 4 oyuncuları, “carpet siege” denilen yorucu kuşatma yöntemini çok iyi bilir. Her bir vilayeti tek tek kuşatmak gerekiyordu. Artık bu sona erdi. Europa Universalis 5’te bir kaleyi ele geçirdiğinizde, o kaleye yakın bölgeler otomatik olarak fethediliyor. Artık kuşatma sistemi hem daha az yorucu hem de daha mantıklı bir yapıya kavuşmuş.

Ordu Sistemi ve Savaşın Yeni Yüzü

Europa Universalis 5’te artık sadece asker basıp savaşmak yok. Ordular ikiye ayrılmış: profesyonel birlikler ve normal askerler. Bu ayrım, savaşın sonucunu doğrudan etkileyebiliyor. Ayrıca düzenini planlama sistemi eklenmiş. Hangi birliklerin kanatlarda, hangilerinin merkezde yer alacağını belirlemek tamamen oyuncunun elinde. Bu da savaşları çok daha taktiksel hale getiriyor.

EU4’te her vilayetin kaldırabildiği bir asker sayısı vardı. Bunda da benzer bir durum var ve ayrıca ordular hareket ettikçe bu orduları ikmal ve besin ile takviye etmeniz gerekiyor. İkmal ordu için kilit bir noktada. Ayrıca orduların morali var ve bu EU4’ten daha gelişmiş. Savaşlarda orduları bir o taraftan bir diğer tarafa taşımak ordunuzun moralini bozuyor ve bu da doğrudan savaşlara etki ediyor.

Oynanış ve Paradox Esintileri

Europa Universalis 5’in oynanışı, Paradox’un diğer büyük strateji oyunlarının karışımı diyebilirim. Belirli bir tarihe kadar savaş sistemi ve asker çıkarma mekaniği Crusader Kings III’ün yapısını andırıyor. Diplomasi ve barış görüşmeleri tarafında Europa Universalis 4’e benzer, fakat çok daha gelişmiş bir hali. Ekonomi, bina inşası ve ticaret yapısıysa Victoria 3’ten izler taşıyor. Hatta Paradox’un yayınlandığında sevilmeyen oyunlarından olan Imperator: Rome’dan bile esintiler var ki bunun en başında şehirler arasında yol yapma mekaniği geliyor.

Ülke içi sınıfları temsil eden “Estates” sistemi artık oyunun merkezinde diyebilriz. Soylular, din adamları, tüccarlar gibi sınıflar, sadece pasif bonuslar değil, ülke yönetiminin kaderini belirleyen bir kalıba dönüşmüş.

Diplomasi: Güç Dengesi

Europa Universalis 5, diplomasi sisteminde serinin en gelişmiş oyunu diyebilirim. Yalnızca ittifak kurma veya savaş ilan etme seçeneklerinden fazlası var. Artık diplomatik ilişkiler; hükümdarların karakterleri, halkların sadakati ve devletlerin iç dinamikleriyle şekilleniyor. Bu da oyunda alınan kararların çok daha organik ve sonuç odaklı hissettirmesini sağlıyor.

Yine de diplomasi alanında bazı eksiklikler göze çarpıyor. Yapay zekâ, çoğu zaman beklenen kadar tehditkâr davranmıyor ve potansiyel rakipler barışçıl bir statükoya fazla kolay alışıyor. Oyuncu için stratejik derinlik artsa da, karşı tarafın hamleleri bazen gerçekçi bir siyasi denge hissi yaratamıyor. Ayrıca yapay zekayı “Yapay Zeka Yardımcısı ve Diğer Ülke Yapay Zekası” başlığı altında ayrıca ele aldım.

Dinamik Dünya ve Felaketler

Europa Universalis 5’in dünyası artık daha canlı. Oyunda bence en değerli kaynak altın ya da toprak değil, “nüfus”. Asker gücü, şehir gelişimi ve üretim doğrudan nüfusla bağlantılı. Bunun yanında, CK3’ten hatırladığımız salgınlar gibi felaketler de oynanışta büyük rol oynuyor. Deprem ve olağan dışı hava durumlarda oyunda mevcut.

Salgınlar nüfusun %60’ına kadarını yok edebiliyor, bu da devletlerin askeri ve ekonomik dengelerini alt üst ediyor. Bu felaketleri azaltmak için hastane, karantina ve sağlık reformları yapmanız gerekebiliyor. Depremler ise savaşlarda beklenmedik fırsatlar yaratabiliyor. Bir kale deprem sonrası hasar alınca kuşatma daha kolay hale gelebiliyor. Tüm bu olaylar, oyunu statik olmaktan çıkarıp gerçekten yaşayan bir tarih simülasyonuna dönüştürüyor.

Yapay Zeka Yardımcısı ve Diğer Ülke Yapay Zekası

Yeni AI sistemi, yalnızca diğer ülkeleri değil, oyuncunun kendi ülke yönetimini de etkileyen bir yardımcı haline gelmiş. Ekonomi, bina inşası veya ticaret gibi konularda yapay zekâyı devreye sokabiliyoruz. Bir denememde, ekonomi yönetimini AI’ya bıraktığımda gelirimin önemli ölçüde arttığını gördüm. Sistem gerçekten işe yarıyor. Bu özellik, özellikle yeni oyuncuların oyuna adapte olmasını kolaylaştıracaktır.

Gelelim düşman veya diğer ülke yapay zekalarına. Bu konunda konuşmak gerekirse diğer ülke yapay zekaları yer yer mantıklı hareket etse de bazen dışardan hiçbir şey yapmıyorlarmış gibi gözüküyor. Bu durum daha çok yayılma ve savaşta göze batıyor. Evet yapay zeka ülke içinde bir şey yapıyor olabilirler ama harita üzerinde sınırlar ve topraklar değişmiyor gibi duruyor. Yani barışçıl bir yapay zeka ile karşı karşıyayız gibi duruyor. Mantıklı hareket ettiği de oluyor. Mesela basit ama karşılaştığım bir durum; Bir ülke bir ülkeye savaş ilan etti ve o ülkeyi ezdi. Bir başka komşu ülke o ezilen ülkeye savaş ilan etti. Yapay zekadan mantıklı hareketler gördüğümde oldu fakat bu oynanış süremde nadirdi.

Tarihsel Başlangıç ve Senaryo Seçenekleri

Europa Universalis 4’ün başlangıç tarihi olan 11 Kasım 1444, benim gibi tarih meraklıları için sembolik bir anlam taşır. Varna Savaşı’nın hemen sonrasına denk gelen bu tarih, hem Osmanlı hem Avrupa tarihi için kritik bir dönüm noktasıydı. Ancak Europa Universalis 5 ile bu kez daha geriye gidiyoruz. EU5, 1337 yılında başlıyor; yani Orta Çağ’ın sonlarına, feodal düzenin yavaş yavaş çözüldüğü, Avrupa’nın yeni bir çağa hazırlandığı bir döneme. Bu başlangıç tarihi aynı zamanda daha köklü bir tarihsel gelişim imkanı sunduğunu düşünüyorum.

EU4’te olduğu gibi herhangi bir yılı seçip o dönemde başlama seçeneğimiz artık yok. Başlangıç tarihi sabitlenmiş durumda. Bu da beni biraz üzdü. Mesela ben EU5’te 1444 yılında başlamak ve İstanbul’un fethine hazırlanmak isterdim.

Harita Büyüklüğü ve Ayrıntı Seviyesi

Europa Universalis 5, Paradox’un şimdiye kadar yaptığı en büyük ve en detaylı haritaya sahip. Anadolu’dan Kutsal Roma İmparatorluğu’na kadar uzanan bölgelerde yüzlerce küçük şehir devleti, kasaba ve vilayet özenle modellenmiş. Haritada gezinirken hem coğrafyanın ölçeğini hem de tarihsel detayların titizliğini hissediyorsunuz. Bu büyüklük, oyuncuya devasa bir stratejik özgürlük sunuyor.

Harita ve Görsellik

EU5’te Harita tasarımı, Paradox’un bugüne kadar yaptığı en sevdiğim işlerden biri olmuş. Uzaktan bakıldığında Europa Universalis 4’ün o klasik, sade düz haritasını görürken, yakınlaştırdığınızda Crusader Kings III tarzında detaylı araziler, şehir yapıları ve dağ dokuları ortaya çıkıyor.

Ayrıca oyunculara görsel tercihlerinde bir kaç ayarlama özgürlüğü tanınmış. İsteyenler EU4’teki gibi “düz harita” görünümünü seçebiliyor. Bir farklı ayar ise deniz rengi ile alakalı. Deniz renkleri normalde mavi tonlarında olsa da ayarlardan farklı renk seçeneği de mevcut.

Arayüz (UI) ve Türkçe Dil Desteği

Europa Universalis 5’in en dikkat çeken yenilik “kullanıcı arayüzü”. EU4’ten ve EU5’e geçerken farklı bir tasarım tercih edilmiş. 1300 saatlik EU4 oynama sürem var ve bununla gelen bir alışılmışlık var. EU5’in arayüzünü gördüğümde alışmamın biraz zaman alacağını sanmıştım fakat birkaç saatlik oynama süresinden sonra buna hemen alıştım. Bilgi pencereleri daha anlaşılır hale getirilmiş.

EU5, Türkçe dil desteği ile yayınlandı. Çeviri kalitesi başarılı. terimlerin doğru karşılıkları kullanılmış ve metinlerin tonu Paradox tarzına uygun biçimde korunmuş. Ancak bazı küçük hatalar ile karşılaşmadım değil. Özellikle birkaç arayüz öğesinde İngilizce metinler hâlâ kalmış durumda. Karşılaştığım hatalardan mesela biri; bir event geldi ve eventte iki seçenek var; bunlardan biri Türkçe biri İngilizce. Paradox’un çıkış gününe kadar bu küçük hataları düzelteceğini düşünüyorum. Türkçe olarak yayınlanması büyük bir artı. Paradox oyunlarını denemek -özellikle Europa Universalis serisini- isteyen fakat dil bariyeri ile karşı karşıya kalan oyuncular için artık bu bariyer yıkılmış durumda.

Performans ve Optimizasyon

Paradox’un geçmişte en çok eleştirildiği konulardan biri olan optimizasyon, Europa Universalis 5’te önemli ölçüde iyileştirilmiş. Oyunu AMD Ryzen 5 7600 işlemci ve Radeon RX 7700 XT ekran kartıyla oynadım. Hiçbir çökme, takılma ya da FPS düşüşü yaşamadım. Haritada büyük görsel detayın artmasına rağmen performansta bir sorun yaşamadım. Paradox gerçekten iyi iş çıkarmış.

Müzikler

Paradox oyunlarının güçlü yönlerinden biri her zaman müzikleri olmuştur. Europa Universalis 5 bu konuda bence çıtayı bir üst seviyeye taşıyor. Oyunun açılış melodisinden itibaren dönem atmosferine giriyorsunuz. Orta Çağ ile harmanlanmış müzikler, savaş anlarında yükselen ritimler ve barış zamanlarında duyulan sakin tınılar oyunda bir havaya girmenize sağlıyor.

Europa Universalis 5 PC platformunda incelenmiştir.

Daha fazla haber ve incelemelerimiz için sitemize ve sosyal medya hesaplarımıza göz atmayı unutmayın!